Zespół Downa, nazywany również trisomią 21 lub dawniej mongolizmem, jest zespołem wad wrodzonych wynikającym z obecności dodatkowego materiału genetycznego na chromosomie 21. Nazwa tego zespołu pochodzi od nazwiska Johna Langdona Downa, który jako pierwszy opisał go. Francuski genetyk, Jerome Lejeune. Osoby z zespołem Downa charakteryzują się mniejszymi zdolnościami poznawczymi niż przeciętna w populacji zdrowej. Zakres tych zdolności może wynosić od lekkiej do umiarkowanej niepełnosprawności intelektualnej.
Wielu objawów przedmiotowych związanych z zespołem Downa jest niecharakterystycznych i można je spotkać także u osób z prawidłowym kariotypem. Wśród nich można wymienić pojedynczą bruzdę dłoniową (zamiast podwójnej bruzdy na jednej lub obu dłoniach), charakterystyczny migdałowaty kształt oczu spowodowany fałdem nad powieką, krótsze kończyny, osłabione napięcie mięśniowe oraz wystający język.
Dla czego terapia logopedyczna jest tak istotna?
Można twierdzić, że terapia logopedyczna jest najważniejszą częścią interwencji terapeutycznych dla dzieci z zespołem Downa, jeśli chcemy wspierać ich rozwój intelektualny i społeczny.
Rozwój intelektualny
W naszym przekonaniu rozwój mowy i języka jest absolutnie kluczowy dla rozwoju poznawczego wszystkich dzieci. Słowa równa się wiedza, im szybciej dziecko uczy się słownictwa, tym szybciej zdobywa wiedzę o świecie. Rozwój słownictwa jest zatem bardzo ważny – liczba słów, które dziecko zna, gdy zaczyna uczęszczać do szkoły w wieku 7 lat, będzie miała bardzo istotny wpływ na jego postępy. Po drugie, język wspomaga myślenie i rozumowanie.
Ludzki mózg wykształcił zdumiewającą zdolność nauki mówionego języka z niesamowitą łatwością, a następnie używania tego mówionego języka do działań umysłowych. Myślenie, rozumienie i zapamiętywanie, są zwykle wykonywane w umyśle jako „cicha mowa”. Wynika z tego, że każde dziecko z istotnym opóźnieniem w nabywaniu języka będzie opóźnione w zdolności do korzystania z tych procesów poznawczych. Chociaż niemal wszystkie dzieci z zespołem Downa używają mowy jako swojego głównego środka komunikacji. Używanie np. znaków w pierwszych latach życia pomoże im się rozwijać, większość dzieci używa znaków jako mostu do mówienia.
Rozwój społeczny
Mowa jest równie ważna dla społecznego rozwoju dzieci, ponieważ umożliwia im negocjowanie świata społecznego i kontrolowanie swojego zachowania. Dzieci, zdobywając umiejętności komunikacyjne, mogą prosić o to, czego chcą, wyjaśniać, jak się czują, opowiadać, co robiły i dzielić się myślami i obawami. Dzieci są w stanie zaczynać kontrolować swoje zachowanie, korzystając z wewnętrznej mowy, aby dawać sobie polecenia i planować swoje działania.
Im więcej zrobimy, aby pomóc dzieciom z zespołem Downa nauczyć się mówić, tym szybciej będą rozwijać się we wszystkich dziedzinach rozwoju poznawczego i społecznego.
Specyficzne trudności związane z zespołem Downa
Dzieci z zespołem Downa zwykle mają nierównomierny profil rozwoju społecznego, poznawczego i językowego – nie mają profilu równomiernego opóźnienia we wszystkich dziedzinach, mają profil sił i słabości. Na przykład rozwój społeczny i rozumienie społeczne są typowo mocną stroną, podczas gdy rozwój mowy jest słabą stroną.
Istnieją jednoznaczne dowody na to, że te dzieci mają profil specyficznego opóźnienia w rozwoju mowy i języka w porównaniu do ich wieku umysłowego w testach niewerbalnych. Istnieją również znaczne różnice indywidualne w tempie postępów, ale ogólny specyficzny profil zwykle jest widoczny u wszystkich dzieci z zespołem Downa.
Cele logopedyczne w terapii dzieci z zespołem Downa
Logopedia odgrywa kluczową rolę w wsparciu rozwoju komunikacyjnego u dzieci z zespołem Downa. Poprzez odpowiednie terapie logopedyczne, można osiągnąć wiele ważnych i istotnych celów, które przyczynią się do poprawy umiejętności komunikacyjnych i społecznych tych dzieci. Poniżej kilka celów, które można osiągnąć wykorzystując logopedię u dzieci z zespołem Downa:
Rozwój umiejętności mowy: Logopedia może pomóc dzieciom z zespołem Downa w nabywaniu umiejętności mówienia. Mogą one uczyć się wydawania dźwięków, budowania słów, a także płynnego wypowiadania zdań.
Wspomaganie rozumienia mowy: Terapia logopedyczna może pomóc w rozwijaniu umiejętności rozumienia słów i zdań. Dzieci z zespołem Downa często mają trudności w rozumieniu mowy, dlatego ważne jest, aby pomóc im w tym obszarze.
Komunikacja werbalna i niewerbalna: Logopedia może pomóc w rozwijaniu zarówno umiejętności komunikacji werbalnej (mówionej), jak i niewerbalnej (np. gestykulacji, mimice). To ważne, ponieważ niektóre dzieci z zespołem Downa mogą mieć trudności z komunikacją słowną, więc ważne jest, aby pomóc im znaleźć inne sposoby wyrażania się.
Rozwijanie umiejętności społecznych: Logopedia może również wspierać rozwijanie umiejętności społecznych, takich jak nawiązywanie relacji z innymi, rozumienie znaczenia gestów i mimiki innych osób, oraz interpretowanie i reagowanie na sygnały społeczne.
Wspomaganie funkcji poznawczych: Komunikacja jest ściśle związana z funkcjami poznawczymi, takimi jak myślenie, pamięć, uwaga i koncentracja. Logopedia może wspierać te funkcje poznawcze, co przyczynia się do lepszego rozwoju umiejętności komunikacyjnych.
Redukcja frustracji i agresji: Dzieci z zespołem Downa, mogą często odczuwać frustrację, co może prowadzić do zachowań agresywnych. Logopedia może pomóc im w wyrażaniu swoich potrzeb i uczuć, co może zredukować frustrację i agresję.
Wsparcie rodziców i opiekunów: Terapia logopedyczna nie dotyczy tylko samego dziecka, ale także jego rodziny i opiekunów. Poprzez udzielanie wsparcia, wskazówek i strategii, logopeda może pomóc rodzicom w komunikowaniu się z dzieckiem i budowaniu więzi.
Czy w zespole Downa warto skorzystać z turnusów terapeutycznych?
Turnusy terapeutyczne stanowią doskonałą decyzję dla dzieci z zespołem Downa. Dzięki takim kompleksowym terapiom mają one szansę na rozwijanie swoich umiejętności, osiąganie postępów i zdobywanie nowych doświadczeń. Podczas turnusów terapeutycznych, specjaliści skupiają się na indywidualnych potrzebach dziecka, zapewniając mu wsparcie i zachętę w osiąganiu celów rozwojowych.
Pozwalają na intensywną pracę nad rozwojem mowy, komunikacji oraz zdolności poznawczych. Dzieci uczestniczą w różnorodnych zajęciach, dostosowanych do ich możliwości, co sprawia, że nauka jest atrakcyjna i angażująca. To również doskonała okazja dla dzieci z zespołem Downa, aby spędzić czas z rówieśnikami i nawiązywać przyjaźnie. Wspólne zabawy i aktywności sprzyjają integracji społecznej, co jest niezwykle ważne dla rozwoju emocjonalnego i psychospołecznego.
Turnusy dają także szansę rodzicom na zyskanie cennych wskazówek dotyczących pracy z dzieckiem w codziennym życiu. Dzięki temu rodziny mogą kontynuować wspieranie rozwoju dziecka także po zakończeniu terapii. Jest to wspaniała inwestycja w rozwój i przyszłość dzieci z zespołem Downa. Dają one nie tylko możliwość nauki i postępu, ale także pełne radości i pozytywnych doświadczeń dzieciństwo. Każde dziecko zasługuje na takie wsparcie i możliwość rozwoju, dlatego zachęcamy do podjęcia tej wspaniałej decyzji!